Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), obsesyon adı verilen, saçma olduğu bilindiği halde kişinin zihnine girmesine engel olamadığı, zihninden uzaklaştıramadığı düşünce, fikir ve dürtüler ile kompulsiyon adı verilen obsesyonların neden olduğu yoğun sıkıntı ve huzursuzluğu azaltmak ya da ortadan kaldırmak üzere yapılan yineleyici davranışlar ve zihinsel eylemlerden oluşan bir ruhsal hastalıktır. OKB’nin görülme sıklığı %2-3’tür.

OKB tipleri

  1. Bulaşma obsesyonu ve temizlik kompulsiyonu: Kişinin bedeninin ve giysilerinin kir, mikrop, toz gibi etkenler; kimyasal maddeler, deterjanlar, zehirler ile idrar, gaita ve diğer beden salgıları ile bulaşacağına ilişkin takıntıları ve bu takıntıların yarattığı sıkıntıyı gidermek için yaptığı davranışlarıdır.
  2. Kuşku obsesyonu ve kontrol kompulsiyonu: En sık görülen obsesyon ve kompulsi-yonlardandır. Kişi gaz ocağı, kapı, kilit gibi nesnelerin açık kalmış olabileceğinden, ütü vs. elektrikli aletlerin fişlerinin prizde takılı kalmış olabileceğinden kuşku duyar ve emin olmak için tekrar tekrar kontrol etme gereksinimi duyar. Bu kuşku ve kontroller yaşamın birçok alanında kendini gösterebilirler.
  3. Saldırganlık: Başkalarına zarar vereceği, elinde olmadan saldırgan davranışlarda bulunacağı, ağzından hoş karşılanmayacak nitelikte sözcükler kaçıracağı şeklinde obsesyonlar
  4. Cinsel içerikli obsesyonlar: Kişinin kendine, yaşına, toplumdaki yerine hiç yakıştıramadığı bir biçimde, cinsel içerikli obsesyonlar bulunur.
  5. Dini içerikli obsesyonlar: Özellikle dini inançları yoğun yaşayan toplum kesimlerinde sık görülen bir obsesyon türüdür. Kişi kendini inanç ve görüşlerine tam karşıt bir biçimde ve çok yoğun sıkıntı yaratacak şekilde dini içerikli takıntılı düşünceleri düşünmekten alıkoyamaz.
  6. Simetri/düzen  obsesyon ve kompulsiyonları: Simetri gereksinimi ve düzen takıntıları da sık görülen belirtilerdendir. Kişinin tüm yaşamında simetri gereksinimi ve düzenlilik hakimdir.
  7. Dokunma kompulsiyonları: Zaman zaman bazı OKB’li hastalar bazı davranışları yapmadan önce kendilerince önemsedikleri bir eşyaya dokunma gereksinimi duyarlar.
  8. Sayma kompulsiyonları: Bazı OKB’li hastalar herhangi bir günlük aktiviteyi belirli bir sayıya kadar saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğini düşünerek sayma davranışında bulunurlar.
  9. Biriktirme ve saklama  kompulsiyonları:Sık görülen kompulsiyon türüdür. Kişi “ileride gerekli olabilir” şeklinde bir düşünce ile gerekli olmayacak eşyaları bile biriktirebilir / saklayabilir. “Çöp evlerin” temelinde böyle bir ruhsal bozukluk yatmaktadır.

Yukarıdaki söz edilen düşünce ve davranışlar pek çok kişide bulunabilir, tıbbi açıdan bu şekildeki düşünce ve davranışların hastalık sayılabilmesi için günlük işlevlerimizi etkileyecek, kısıtlayacak, bozacak kadar şiddetli ve yoğun olmalıdır.

OKB günlük yaşam etkinliklerini ciddi olarak kısıtlayabilen, aile, meslek ve sosyal yaşamda önemli işlev kayıplarına yol açan, yaşam kalitesini düşüren bir hastalıktır. Kronikleşme olasılığının yüksek olması tedavinin önemini arttırmaktadır. Tedavide ilaç tedavileri ve terapi birarada kullanılmaktadır. Bu tür hastalarda özellikle bilişsel davranışçı terapilerle başarılı sonuçlar elde edilmektedir.