Bağımlılık bir hastalıktır. Bağımlılığın biyolojik, sosyal ve davranışsal boyutları vardır. Bağımlılığı anlamada her boyut aynı derecede önemlidir. Bağımlılık düzelebilir, ancak alkol/madde yeniden kullanılmaya başlanıldığında tekrar edebilen bir hastalıktır.
Bağımlılığın gelişimi alkol/maddeyi kullanma süresine ve kullanan kişinin kişilik özelliklerine, kullanılan maddenin cinsine göre değişir. Her maddenin bağımlılık potansiyeli farklıdır.
Alkol ya da madde kullanan kişilerde sıklıkla başka ruhsal bozukluklar gözlenir. Alkol madde kullanımı ile ruhsal bozukluklar arasında iki yönlü ilişki söz konusudur; kişi mevcut ruhsal bozukluğun giderilmesi amacı ile alkol ya da madde kullanabilir ve ya alkol ya da madde kullanımının ardından ek bir ruhsal bozukluk gelişebilir. Eşlik eden ruhsal bozukluklar alkol madde kullanımının seyrini olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
Alkol/ madde kullanım bozukluğunda değişimin belirli aşamalarının olduğu kabul edilmektedir.
Farkındalık öncesi evre: Kişi kullandığı alkol/maddenin herhangi bir zararı olduğunun farkında değildir ve davranışını değiştirmeyi düşünmemiştir.
Farkındalık evresi: Kullandığı alkol/maddenin verdiği zararların farkındadır, ancak aldığı hazdan vazgeçmeye hazır değildir.
Karar verme evresi: Değişmek için planlar yapmaktadır.
Eyleme geçme: Değişim yönünde eyleme geçmiştir.
Sürdürme: Alkol/madde kullanımını kesmiş ve yaptığı bu değişikliği sürdürmektedir.